วัดมหาธาตุ

ททมาโน ปิโย โหติ ผู้ให้ย่อมเป็นที่รัก ยิ่งให้ยิ่งได้ ยิ่งหวงยิ่งอด เราไม่หวงเราไม่อด หมดเดี๋ยวก็มา

     เมืองโบราณ​ทุกเมืองต้องมีพระมหาธาตุเป็นขวัญเมือง

พระมหาธาตุประจำเมืองย่อมสร้างเป็นพระเจดีย์หรือพระปรางค์​ตามยุคสมัย​ ดังเช่น ;

     พระมหาธาตุ​กรุงสุโขทัย​ เป็นพระเจดีย์​ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์​ 

     พระมหาธาตุ​กรุง​ศรี​อยุธยา​ เป็นพระปรางค์องค์​ใหญ่

     พระมหาธาตุ​ในภาคเหนือเป็นพระเจดีย์​ เช่น​ 

     พระธาตุหริภุญชัย​เมืองลำพูน​ 

     พระธาตุศรีจอมทอง​และ

     พระธาตุดอยสุเทพเมืองเชียงใหม่

     พระธาตุ​ลำปางหลวง​เมืองลำปาง​ 

     พระธาตุดอยตุง​ เมืองเชียงราย​ 

     พระธาตุ​ช่อแฮ​เมืองแพร่​ 

     พระธาตุแช่แห้ง​เมืองน่าน​ 

     พระธาตุดอยกองมู​เมืองแม่ฮ่องสอน​ 

     พระมหาธาตุ​ในภาคกลางเป็นพระปรางค์​ตามแบบขอมในสมัยลพบุรี​ เป็นวัดมหาธาตุ​ในเมืองต่างๆ​ เช่น​ 

     วัดพระศรีรัตน​มหาธาตุเมืองลพบุรี​ 

     วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ​เมือง​สุพรรณบุรี​ 

     วัดมหาธาตุ​เมืองเพชรบุรี​ 

     วัดมหาธาตุ​เมืองราชบุรี​ 

(วัดพระศรีรัตน​มหาธาตุ​เมืองศรีสัชนาลัย​ และเมืองพิษณุโลก​ ที่อยู่​ทางเหนือเป็นพระปรางค์​เพราะพระมหากษัตริย์​อยุธยาขึ้นไปบรูณะปฏิสังขรณ์​พระมหาธาตุ​องค์​เดิมให้เป็นพระปรางค์​ตามแบบอยุธยา)​

     สำหรับกรุงเทพ​พระมหานคร​  ได้มีวัดมหาธาตุ​ที่กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท​ทรงสร้าง​ในรัชกาลที่​ 1 แต่พระมหาธาตุของกรุงเทพพระมหานคร​นั้น​ เป็นพระเจดีย์​ทององค์​เล็กสถิตในพระวิหาร​ที่เดิมเป็นพระมณฑป​ ไม่ได้เป็นพระมหาธาตุองค์​ใหญ่อย่างเมืองราชธานี  ทั้งนี้คงเพราะเมื่อต้นกรุง​รัตน​โกสินทร์​ เรายังต้องทำศึกสงครามกับพม่า​ อีกทั้งสถานที่ตั้งวัดมหาธาตุ​ก็ไม่อำนวยที่จะให้สร้างพระมหาธาตุ​องค์​ใหญ่ได้

ถึงรัชกาลที่​ 2​ ทรงมีพระราชดำริให้สร้างพระปรางค์​องค์​ใหญ่​ โดยก่อทับพระปรางค์​โบราณ​ที่อยู่ในวัดอรุณราชวราราม

พระบาทสมเด็จ​พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงดำเนินการสร้างพระปรางค์​องค์​ใหญ่จนเสร็จ​ในรัชกาลที่​ 3​

พระปรางค์​วัดอรุณ​ จึงเป็นพระมหาธาตุแห่งกรุงรัตนโกสินทร์