หมื่นเก้า หมื่นศรีนาวา ปราจีนบุรี

ททมาโน ปิโย โหติ ผู้ให้ย่อมเป็นที่รัก ยิ่งให้ยิ่งได้ ยิ่งหวงยิ่งอด เราไม่หวงเราไม่อด หมดเดี๋ยวก็มา

หมื่นเก้า หมื่นศรีนาวา

ประวัติ
...............ในสมัยกรุงธนบุรีต่อจากสมัยปลายกรุงศรีอยุธยา ในรัชกาลพระเจ้าเอกทัศน์ บ้านเมืองกำลังระส่ำระสาย ประชาชนแตกกระสานซ่านเซ็น ข้าวยากหมากแพง ไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินได้รับความเดือดร้อน กันไปทั่ว ต้องเสียบ้านเมือง ถูกจับถูกริบทรัพย์สมบัติ ชาวเมืองปราจีนบุรีก็คงถูกเกณฑ์ให้เข้ารับราชการทัพ
ไปช่วยป้องกันพระนครศรีอยุธยาร่วมกับชาวเมืองอื่นๆ ด้วยเช่นกัน ขณะนั้นกรมหมื่นเทพพิพิธได้พาสมัครพรรคพวกหนีพม่ารวบรวมกันตั้งค่ายอยู่ ณ บริเวณ
บึงพระอาจารย์ ปากน้ำโยทะกา (เขตต่อแดนระหว่าง อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก กับอำเภอบ้านสร้าง จังหวัดปราจีนบุรี ที่ตรงนี้เป็นที่ดื่มน้ำศักดิ์สิทธิ์ทางราชการเคยตักไปใช้สำหรับพระราชพิธีถือน้ำพระพิพัฒน์-สัตยา) ทัพพม่าได้โจมตีชุมนุมกรมหมื่นเทพพิพิธจนแตก กองทัพกระจายไปคนละทาง พระองค์หนีพม่าไปตั้ง ชุมนุม ณ เมืองพิมาย จนมีพระนามว่าเจ้าพิมาย พร้อมทหารคู่พระทัย ซึ่งในทหารเหล่านี้ได้มีวีรบุรุษของ
ปราจีนบุรี ๒ ท่าน คือ หมื่นเก้า หมื่นศรีนาวา ได้นำทหารไทยร่วมรบกับกรมหมื่นเทพพิพิธ และได้ต่อสู้พม่า อย่างกล้าหาญ แต่ในที่สุดก็เสียทัพแก่พม่า สำหรับวีรบุรุษ ๒ ท่านนั้นเมื่อกองทัพแตกแล้ว ก็รวบรวมทหาร ที่เหลืออยู่หลบและสวามิภักดิ์กับพระยาวชิรปราการขอเข้าเป็นสมัครพรรคพวกร่วมต่อสู้พม่ากู้ชาติบ้านเมือง
ต่อไป พระยาวชิรปราการได้อาวุธยุทธภัณฑ์ ทัพสัมภาระ ช้างม้า และ ผู้คนเป็นอันมาก จึงเดินทัพจากบ้าน บางคาง (เมืองบางคาง คือเมืองปราจีนบุรี) เดินทัพขึ้นไปทางทิศตะวันออกเลียบริมแม่น้ำบางปะกงถึงตรง หน้าวัดกระแจะ ตำบลท่างาม อำเภอเมืองปราจีนบุรี ฝั่งทิศเหนือ คือ บริเวณปากคลองประจันตคาม ตรงข้าม
วัดกระแจะ แล้วเดินทัพไปตั้งพักอยู่ชายดงศรีมหาโพธิ์ (บริเวณใต้ต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ์ ตำบลโคกปีบ อำเภอ ศรีมโหสถ) ทัพพม่าได้เดินทางติดตามไปโจมตีอีก ได้ต่อสู้กันในที่สุดทัพพม่าก็แตกหนีไป พระยาวชิรปราการ จึงพาทหารเดินทางไปเมืองพนัสนิคมเมืองชลบุรี จนกระทั่งถึงเมืองจันทบุรี แล้วเข้ายึดเมืองจันทบุรีได้ ส้องสุม
ผู้คน ช้าง ม้า อาวุธยุทธภัณฑ์ที่นั่น เมื่อเห็นว่าพอที่จะทำการขับไล่พม่าได้แล้ว พระยาวชิรปราการจึงได้นำ กองทัพออกต่อสู้กับพม่าและปราบก๊กต่างๆ ซึ่งท่านหมื่นเก้า หมื่นศรีนาวา ก็ร่วมรบด้วยจนพม่าพ่ายแพ้ ในที่สุดก็ได้สถาปนากรุงธนบุรี ทรงปราบดาภิเษกเป็นพระมหากษัตริย์ครองกรุงธนบุรี
เกียรติคุณที่ได้รับ
..............ท่านหมื่นเก้า หมื่นศรีนาวา ทั้งสองท่านวีรบุรุษของชาวปราจีนบุรีได้เป็นกำลังของสมเด็จพระเจ้า กรุงธนบุรีอย่างสำคัญในการกู้ชาติด้วยความกล้าหาญ สมกับเป็นชาตินักรบโดยแท้ ท่านได้สละเลือดเนื้อและ ชีวิตเป็นชาติพลี อันควรแก่การที่ชาวปราจีนบุรีจะเคารพสักการะและเทิดทูนดวงวิญญาณของท่านทั้งสองไว้
อย่างสูงสุด ชาวปราจีนบุรีมีความภาคภูมิใจว่า มีวีรบุรุษที่ได้สร้างเกียรติประวัติไว้ให้เป็นมรดกตกทอดมาถึง เราผู้เป็นลูกหลานตราบเท่าทุกวันนี้