รามเกียรติ์ พระรามตามกวาง

ททมาโน ปิโย โหติ ผู้ให้ย่อมเป็นที่รัก ยิ่งให้ยิ่งได้ ยิ่งหวงยิ่งอด เราไม่หวงเราไม่อด หมดเดี๋ยวก็มา
พระรามตามกวาง

มารีศไม่อยากทำเพราะรู้ว่าพระรามคือนารายณ์อวตาร แม้ทูลทัดทานแต่ทศกัณฐ์ก็ไม่ฟัง และประกาศว่า ถ้าไม่ไปทำตามคำสั่งก็จะต้องถูกประหารชีวิตพร้อมทั้งลูกเมียด้วย ดังนั้นมารีศจึงยอมทำตามทั้งที่รู้ว่าต้องไปตาย จึงได้ฝากฝังลูกเมียไว้กับทศกัณฐ์

วันรุ่งขึ้น ทศกัณฐ์ก็ดำเนินการตามแผนที่คิดไว้ ทศกัณฐ์และมารีศทรงรถแล้วขับข้ามสมุทรไปจนใกล้อาศรมพระราม ที่แม่น้ำโคทาวารี จึงบอกให้มารีศแปลงเป็นกวางทองไปล่อพระราม นางสีดาเห็นกวางทองสวยงามก็อยากได้จึงให้พระรามไปตามจับกวางทองมาเลี้ยงไว้ที่ศาลา

พระรามให้นางสีดากลับไปรออยู่ที่อาศรมแล้วตนรีบตามกวางไป เมื่อตามทันก็รู้ว่าเป็นกวางปลอมจึงแผลงศรสังหาร ก่อนตาย มารีศร้องเลียนเสียงพระรามเพื่อล่อพระลักษณ์ให้ออกมาช่วยพระลักษณ์แม้จะรู้ว่ามิใช่เสียงพระรามแต่ก็ถูกนางสีดาผลักไสให้ออกไปช่วย จำใจต้องทิ้งนาง สีดาไว้ที่อาศรมเพียงลำพัง

ฝ่ายทศกัณฐ์เห็นดังนั้นก็แปลงกายเป็นฤาษีสุธรรม์เข้าไปเกลี้ยกล่อมนางสีดาด้วยประการต่างๆ แต่นางสีดาไม่เล่นด้วย ฤาษีจึงกลายเป็นทศกัณฐ์เข้าอุ้มนางสีดา แล้ววางนางลงที่ท้ายรถเหาะขึ้นฟ้ากลับกรุงลงกา


(ห้องที่ 25) ฝ่ายสดายุพญานก ซึ่งเป็นเพื่อนตายกับท้าวทศรถ เห็นทศกัณฐ์ลักพานางสีดามาจากพระราม จึงออกขวางหน้าไว้ แล้วเกิดการต่อสู้กัน สดายุใช้ปาก เล็บ และ ปีกตีพวกยักษ์ 50 ตนที่มากับทศกัณฐ์ตายหมด แล้วกล่าวเยาะเย้ยทศกัณฐ์ว่ามี 10 หน้า มี 20 มือ มีอาวุธเป็นห่าฝนก็ไม่สามารถทำอะไรตนได้ กลัวแต่พระนารายณ์และธำมรงค์แก้วโมลีของพระอิศวรที่ติดนิ้วนางสีดาเท่านั้น

ทศกัณฐ์ได้ยินดังนั้นจึงถอดแหวนจากนิ้วนางสีดาขว้างใส่พญานกสดายุ จนทำให้บาดเจ็บสาหัส พญานกสดายุคาบได้แหวนนางสีดา แล้วร่วงหล่นจากท้องฟ้า ฝ่ายทศกัณฐ์เมื่อเสร็จศึกสดายุแล้ว ก็อุ้มนางสีดาเหาะไป แต่ด้วยเดชบุญบารมีที่นางสีดาซึ่งเดิมเป็นลักษมี ชายาของพระนารายณ์จุติมาเกิด จึงทำให้ทศกัณฐ์ร้อนกายสิ้นแรงที่จะเหาะไปลงกา จึงต้องลงมายังพื้นดิน แล้วพานางเดินตัดลัดพงดงดาน ข้ามห้วยเหวธารผ่านไป นางสีดาเห็นพญายูงทอง จึงฝากให้บอกพระรามว่ายักษ์ได้พานางมาทางนี้ ต่อมาได้เห็นฝูงลิง จึงฝากผ้าสไบไว้ถวายพระราม และทูลพระรามด้วยว่ายักษ์ได้พานางมาทางนี้


ฝ่ายทศกัณฐ์เมื่อพานางสีดามาถึงฝั่งทะเลตรงข้ามเกาะลงกา เห็นว่า ถ้าจะพานางไปในวังที่เมืองลงกา ก็อาจทำให้นางมณโฑขัดใจ จึงตัดสินใจเอานางไปไว้ที่สวนขวัญ
เมื่อถึงสวนขวัญแล้ว ก็สั่งสหัสกุมารผู้เป็นโอรสว่า จงดูแลนางสีดาเป็นอันดี

ทางฝ่ายพระรามเมื่อคอนกวางเดินกลับไปที่ศาลาพบแต่เพียงพระลักษณ์ เที่ยวเดินตามหานางสีดาด้วยความเสียใจร้องไห้จนสลบไป กระทั่งพระอินทร์บันดาลฝนให้ตกเป็นละอองมาถูกพระราม พระลักษณ์จนฟื้นแล้วบอกว่า ให้ตามนางสีดาไปทางทิศหรดี พระราม พระลักษณ์ ออกตามหานางสีดา จนมาพบพญานก สดายุปีกหักคาบแหวน
นางสีดา พญานกสดายุถวายแหวนให้พระรามพร้อมเล่าเรื่องราวที่เกิดขึ้นทั้งหมด แล้วก็สิ้นใจตาย จึงเดินทางต่อ

ในระหว่างทางได้เข้าไปพักในป่าไทรซึ่งสูงใหญ่มาก เป็นที่ร่ม แล้วได้พบยักษ์ ชื่อ กัมพลซึ่งถูกพระอิศวรสาปให้อยู่ในป่าตัวครึ่งหนึ่งฝังอยู่ในดิน เนื่องจากไปลอบหยอกนางนิลมาลีนางสนมของพระอิศวร และจะพ้นสาปได้ต่อเมื่อพบพระนารายณ์ ยักษ์กัมพลบอกว่าเห็นทศกัณฐ์พานางสีดาไปกรุงลงกาแต่ต้องผ่านเมืองขีดขินซึ่งพาลีครองเมืองอยู่ก่อนในขั้นต้น